Bal arılarına yönelik yeni ve değişik bilimsel çalışma
Seher Alp
3 min read
Queen Mary Üniversitesi öncülüğünde yürütülen ve Animal Behaviour bülteninde yayımlanan yeni bir araştırmaya nazaran bal arıları oyun oynuyor. Yeni bulgular sayesinde, objelerle oynama davranışı birinci kere bir böcekte gösterilmiş oluyor. Araştırma, arıların olumlu ‘duygular’ yaşıyor olabileceklerini gösteren bulgulara yenilerini ekliyor.
Araştırma grubu, hipotezini test etmek için çok sayıda deney hazırlamış. Deneyler sonucunda bal arılarının, görünürde hiçbir sebep olmamasına karşın ahşap topları yuvarlamak için özel bir uğraş gösterdiği bulunmuş. Oyun oynayan arıların üç tane de görüntüsü kaydedilmiş.
TOP OYNAMA OYUNUNU SEVDİLER
Çalışmada ayrıyeten yaşı daha küçük arıların daha fazla top yuvarladığı ve erkek arıların dişi arılardan daha uzun müddet top sürdüğü keşfedilmiş. Beşerler, memeliler ve kuşlar da küçükken en oyuncu periyotlarını yaşıyor.
Bir arenaya konulan 45 bal arısının takip edildiği deneyde, arılara açık bir yoldan geçerek beslenme alanına gitme ya da bu yoldan saparak ahşap topların bulunduğu bir alana gitme seçenekleri sunulmuş. Arılar deney boyunca 1 ile 117 ortasında değişen ölçülerde top yuvarlamış. Sergilenen bu tekrarlı davranış, top yuvarlamanın ödüllendirici olduğunu akla getiriyor.
Bulgular, sonrasında yürütülen öteki bir deneyle de desteklenmiş. Sonraki deneyde 42 arıya iki farklı renkteki odaya erişim imkanı sunulmuş. Bu odalardan biri her vakit hareket eden toplar içerirken, başkasında rastgele bir obje yokmuş.
Hiçbiri top içermeyen iki oda ortasında seçim bahtı sunulan arılar, daha evvel ahşap toplarla ilişkilendirdikleri odanın rengini tercih etmişler. Deney düzeneği, arıların topları oyundan daha yüksek bir hedefle hareket ettirmediğini gösteriyor. Besin elde etmek, dağınıklığı temizlemek yahut eşleşmek üzere hayatta kalma stratejilerine katkı sağlamayan top yuvarlama davranışı, gerilimsiz şartlar altında gerçekleştirilmiş.
‘İZLEMEK AKILLARA DURDUNLUK VEREN CİNSTEN’
Araştırma, Queen Mary’deki birebir laboratuvarda yürütülen evvelki deneylere dayanıyor. Bu deneylerde bal arılarına, şekerli bir besin mükafatı karşılığında topu muhakkak bir amaca sürükleyip gol atmanın öğretilebileceği gösterilmiş. Evvelki deneyde araştırmacılar, bal arılarının topları rastgele bir yiyecek mükafatı almadan deneyin dışına sürüklediğini gözlemlemiş.
Yeni araştırma Tanınan Science Türkiye’de yayımlandı ve arıların eğitim görmeden ve rastgele bir yiyecek almadan topları tekrar tekrar yuvarladığını gösteriyor. Arılar bu davranışı bizatihi ve istekli formda sergiliyor. Münasebetiyle davranış, öbür hayvanlarda görülen oyun davranışına benziyor.
Londra Queen Mary Üniversitesinde doktora öğrencisi olan makale birinci müellifi Samadi Galpayage, “Bal arılarının oyun üzere bir şey sergilediğini izlemek katiyetle akıllara sakinlik veren cinsten” diyor. “Bazen de eğlenceli. Bu ‘oyuncaklara’ tekrar tekrar yaklaşıp onları manipüle ediyorlar. Küçük boyutları ve ufak beyinlerine karşın, minik robotlardan daha fazlası oldukları bir defa daha görülüyor.
Hatta tahminen de, tam gelişmemiş bile olsa; öteki büyük tüylü yahut o kadar tüylü olmayan hayvanlar üzere birtakım olumlu his durumları da yaşıyor olabilirler. Bu cinsten bulgular, böceklerin hassaslık ve refahına yönelik bildiklerimizde kimi sonuçlar barındırıyor. Umarız ki Dünya’daki yaşama çok daha fazla hürmet gösterip onu muhafazaya teşvik eder.”
