Batı Balkan ülkesi Sırbistan’da 17 Aralık Pazar günü yapılan erken ve yerel seçimin üzerinden bir hafta geçmesine rağmen tartışmalar sürerken ülkede “siyasi gerginlik” rüzgarları esiyor. Ülkede kayıtlı 6,5 milyondan fazla seçmenin oy kullandığı seçimler tamamlandı ancak etkisi ve sonuçlarına itiraz eden muhalefetin protestoları nedeniyle gerginlik yaşanıyor.
Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’in mayıs ayında parti başkanlığından istifa etmesi ve seçimlerde aday olmamasına rağmen 2012’den bu yana iktidarda bulunan Sırp İlerleme Partisi (SNS) için gösterdiği “belirleyici tavır ve davranışlar”, birçok kesim tarafından eleştirildi.
Devlet Seçim Komisyonu (RIK) verilerine göre, oyların yüzde 98’inin sayımı tamamlandı, Vucic’in de desteklediği SNS öncülüğündeki “Aleksandar Vucic-Sırbistan durmamalı” ittifakı, oyların yüzde 46’sını alarak seçimden zaferle ayrılan taraf oldu. Muhalefet kanadı partilerinin oluşturduğu “Sırbistan şiddete karşı” ittifakı, oyların yüzde 23’ünü alarak 2’nci, Sırbistan Sosyalist Partisi (SPS) de yüzde 6’sını alarak 3’üncü oldu.
Muhalefet, seçimlerde aday olmayan Vucic’in “haksız bir zafere” liderlik ettiğini belirtirken özellikle başkent Belgrad seçimlerinde Bosna Hersek’in iki entitesinden biri olan Sırp Cumhuriyeti’nden (RS) çok sayıda kişinin otobüslerle “getirilerek” yasa dışı oy kullandığını ileri sürdü.
SIRBİSTAN’I NE BEKLİYOR?
RIK’in resmi olmayan verileri ışığında 250 sandalyeli Ulusal Mecliste 128 milletvekili çıkarmayı başaran “Aleksandar Vucic-Sırbistan durmamalı” ittifakının, yeni hükümeti tek başına kurması bekleniyor. Yeni hükümetin RIK’in resmi sonuçları açıklamasının ardından 120 gün içinde kurulması gerekiyor.
Seçimlerin ardından konuşan Vucic, SNS’nin inanılmaz bir başarı elde ettiğine dikkati çekerek, “Şu zamana kadar yapılmış en adil seçimlerden biri. Muhalefetin aldığı her bir oyu saygıyla karşılıyorum, onlar da bizim aldığımız oyları saygıyla karşılamalı.” ifadelerini kullandı.
HÜKÜMETİ KİM KURACAK?
Vucic’in yeni hükümeti kurmakla görevlendireceği isim merakla beklenirken bu ismin 3 dönemdir başbakanlık görevini yürüten Ana Brnabic olmayacağı belirtiliyor.
Seçim sonuçları, Sırp halkının SNS yönetiminden memnun olduğunu gösterirken muhalefet kanadı ise bunun tersini iddia ediyor.
Sırbistan’da gelenek halini alan “muhalefet protestoları”, seçimden sonra yeniden başlarken muhalifler, başta Belgrad olmak üzere seçimlerin iptalini talep ediyor. Başkentteki RIK binası önünde başlayan ve ülke geneline yayılan protestolara pazartesi günü açlık grevine başlayan 2 muhalefet parti yetkilisi de eşlik ediyor.
Bir yandan Noel hazırlıklarının yapıldığı ülkede seçimden sonra oluşan gergin durumun ne şekilde sonuçlanacağı merak konusu.
ULUSLARASI TEPKİLER
Sırbistan’daki seçimler, Avrupa kuruluşları ile yetkililerinin de gündemine geldi.
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Sırbistan’daki seçimlerde oy satın alma, oylama gizliliğinin ihlali ve grup halinde oylama gibi birçok usul eksikliğinin gözlemlendiğini açıkladı.
Uluslararası gözlemcilerin Sırbistan’daki seçimlerde kamu kaynaklarının kötüye kullanılması, resmi faaliyetler ve seçim kampanyaları arasında ayrım yapılmaması gibi birçok vakayı kayıt altına aldığına dikkati çeken AGİT, Cumhurbaşkanı Vucic’in belirleyici katılımının, desteklediği partiye haksız avantaj sağladığını bildirdi.
AGİT’in bu açıklamaları üzerine, Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve AB Komisyonunun Komşuluk ve Genişlemeden Sorumlu Üyesi Oliver Varhelyi, Sırbistan’daki seçim sürecinin somut bir iyileştirmeye ihtiyacının olduğunu duyurdu.
Almanya Dışişleri Bakanlığı, Sırbistan’daki seçim sürecine ilişkin iddiaların AB adayı bir ülke için kabul edilemez olduğunu açıkladı.
Sırbistan’daki muhalefet partileri, AB’ye mektup göndererek AB üyelik sürecinde bir ülkede siyasi gerginliğe neden olan seçimlerdeki usulsüzlüklere ilişkin uluslararası soruşturma açılması için yardım istedi.
Seçim sonuçlarını kabul etmediklerini açıklayan muhalefet, aynı tutumu AB’den de beklediğini belirtti. Vucic ise seçim sürecine karıştığını öne sürdüğü “önemli bir ülke” için “önemli bir mektup” hazırlığında olduklarını ifade ederek, detay paylaşmadı.
NEDEN ERKEN SEÇİM YAPILDI?
Sırbistan’da mayısta arka arkaya düzenlenen iki silahlı saldırıda 18 kişinin hayatını kaybetmesi sonucu muhalefet, erken genel seçim çağrısı yaparken Cumhurbaşkanı Vucic, bu çağrıya cevap verdi ve 17 Aralık Pazar günü erken genel ve yerel seçime gidileceğini açıkladı.
Ülkede geniş yankı bulan silahlı saldırıların ardından muhalefet kanadı, aynı zamanda seçimde yarıştıkları ittifaka adını veren “Sırbistan şiddete karşı” sloganıyla ülke genelinde on binlerce kişinin katılımıyla aylar süren protestolar düzenledi.
Muhalefet, silahlı saldırılar sonrası hükümeti “güvenlik sorunu” ile mücadele etmedikleri yönünde suçlarken Vucic de muhalefetten korkusunun olmadığını göstererek erken seçim ilan etti.
Sırbistan’da 4 yılda bir gerçekleştirilen genel ve yerel seçim, en son 2020’de yapıldı. Vucic, son açıklamasında “Muhalefetin yeni seçimlere hazırlanması için 4 yılı var.” diyerek Sırbistan’da bundan sonraki süreçte erken seçim olmayacağının sinyalini verdi.
